Als banken een Hypotheek gewoon een Schuld zouden noemen, zou dat niet veel ellende schelen?

De upgrading van de rauwe werkelijkheid naar een wereld van regenbogen is taalkundig al een tijdje bezig. Wie ooit verkoper van bestelauto’s was, is vandaag Mobiliteits Manager Klein Zakelijk. Je kunt er om glimlachen en dat moet je ook gewoon doen. Het is op zich niet erg, een egodingetje. Het is een typerend teken van deze tijd waarin iedereen bijzonder moet zijn en alles naar bloemetjes moet ruiken.

Overdrijven mag en in algemene zin doet het niemand kwaad. Echter, dat wordt anders als we zaken van zulke mooie woorden gaan voorzien, dat ze een kant ervan gaan verhullen die mensen in het nauw kan brengen. Zoals het geval is met begrippen als hypotheken, financieringen, doorlopend krediet en de inmiddels breed geaccepteerde term personal lease. Het zijn financiële producten die op zichzelf een nuttige taak hebben als het er om gaat om dure aankopen voor een brede groep mensen bereikbaar te maken. Fijn dat ze er zijn, maar ze zijn zo gewoon geworden dat veel mensen er de risico’s niet meer van inzien.

Een huis, een tweede huis, een nieuwe auto, scooter, motor, boot, keuken en badkamer,  dat zijn allemaal zaken die je op een zeker moment in je leven graag wilt, maar die je niet even bij elkaar spaart. De fleurig omschreven financiële oplossingen zijn dus een uitkomst, maar de werkelijkheid blijft: zodra de handtekening bij het kruisje is gezet, ben je eigenaar van een schuld.

Als je daar even over nadenkt, is het eigenlijk best bizar dat we de champagnekurk laten knallen zodat we horen dat de hypotheek rond is. Wie zal z’n ouders bellen met het trotse nieuws dat hij een lening heeft afgesloten van 43.800 euro voor een nieuwe BMW? Geen mens. Gaat het om de hypotheek, dan mag de hele kennissenkring dat gerust weten. ‘Woohoo, hypotheek rond, we gaan verhuizen!” juicht de kersverse schuldenaar dan in de groepsapp.

Dat is het met dat hele woord hypotheek. Het ruikt niet naar schuld. Een hypotheek is de keurige telg van de familie Schulden. Netjes aangekleed, tiptop verzorgd, toonbeeld van een voorlopig geslaagd leven. Hypotheekverkopers hebben dat al heel lang geleden haarfijn begrepen. Het hele proces van de woningfinanciering staat communicatief volledig in het teken van hoop wekken en blije verwachting scheppen. De Groei Hypotheek. De Overstap Hypotheek. De Meeneem Hypotheek, de GemaksHypotheek. Het voelt allemaal als niks aan de hand, in alles is voorzien, op alles is gerekend.

What can possibly go wrong? Nou, zat.

Om het even actueel te houden: ineens ergens een oorlog met de grootste gasleverancier van Europa, die uit nijd de gaskraan dichtdraait. Met als gevolg dat je energierekening plots 4x duurder wordt dan je in je maandlasten had becijferd. Plus 12% inflatie waardoor je ook nog ‘ns 12% minder met je maandsalaris kunt doen. En ondertussen blijven de maandelijkse bedragen van die leuke Groei/Meeneem/GemaksHypotheek onverstoorbaar automatisch van je bankrekening afgaan. Tot de maand dat dat niet meer lukt: “Hee, er is een brief van de bank”.

Dan, daar, op dat moment dringt ineens tot je door dat de hypotheek is wat het is, te weten een Dikke Vette Schuld. En dat je serieus in de shit zit als je niet heel fluks zorgt dat je het huis verkoopt omdat anders de bank dat voor je gaat doen. Dat kan nu misschien nog met overwaarde, maar het kan ook zijn van niet. Met als resultaat dat je op een bescheiden huurflatje (1249 kale huur) nog jaren een verlammende restschuld aan het afbetalen bent.

Ik zal niet beweren dat het allemaal komt vanwege boosaardig verhullend taalgebruik. Maar feit is dat we nergens het begrip Schuld nog ergens luid en duidelijk verkondigd zien worden in communicatie over hypotheken, leningen of lease-constructies. Het woord Schuld blijft buiten beeld, verschijnt niet op ons netvlies en krijgt dus ook geen prominente podiumplek in ons bewustzijn.

Ik zou er wel voor zijn dat al die financiële producten die mensen aan een schuld helpen, zich ook zouden moeten afficheren als een schuld. Dat we dus bijvoorbeeld online calculators te zien krijgen met de button: ‘Bereken hier de maandlasten van uw Schuld’. En een disclaimer toevoegen aan hypotheek communicatie lijkt ook geen luxe: ‘Met de Hypotheek Schuld gaat u een schuld aan waarmee u uw huis kunt kwijtraken. Niet voldoen aan de voorwaarden kan leiden tot zaken die variëren van persoonlijk faillissement, schuldhulpverlening, stress in het gezin, echtscheiding, restschulden en dakloosheid’.

Op dit moment bedraagt de totale hypotheekschuld in Nederland 804 miljard euro. Hoeveel mensen en gezinnen zitten er achter dat cijfer? Hoeveel daarvan zouden nu op het randje van die schuldvulkaan leven? En hoeveel daarvan zetten nu met verdriet, angst en beven hun zo vrolijk overboden droomwoning op Funda?

Hypotheek een Schuld noemen, het zal de hypotheek verstrekking niet revolutionair veranderen. Maar al denkt daardoor slechts een half procentje aanstaande woningkopers net dat beetje langer na over de tonnen aan schuld die ze aangaan, dan kan dat nog aardig wat ellende achter te duur betaalde voordeuren schelen.  Want taal is geduldig, maar banken niet.